هنوز مشغول مطالعه جلد دوم مجموعه قطور زندگی استالین هستم و هنوز درپی جواب این سوال که چرا؟ چرا چنین کرد ؟ چرا اینقدر آدم کشت ؟ به خصوص چرا اینقدر ازنزدیکان و نوکران و چاکران و اعضای حزب و ارتش و حتی خانواده خود را به قتل رساند؟
یکی از راهها روش مقایسه است . سعی کردم با هیتلر و موسولینی و سایر دیکتاتورهای هم عصرش مقایسه کنم . حتی هیتلر و موسولینی هم مانند او آدم نکشتند به خصوص از اطرافیان خود و بازداشتگاههای عظیم را از اعضای حزب خود پر نکردند و اعضای حزب خود را تبدیل به بردگان برای کار اجباری مجانی نکردند. آنها ارتش را هم قتل عام نکردند. کشاورزان را نیز قتل عام نکردند.
تنها کسی که تا حدی مانند استالین رفتار کرد و همزمان او هم بود رضا خان قزاق بود که او هم نزدیکترین وابستگان خود و کسانی که او را به قدرت رسانده بودند مانند تیمورتاش و داور و دیگران را بیرحمانه به قتل رساند و گروهی دیگر را مثل فروغی و مصدق خانه نشین کرد که اگر بیشتر مانده بود و فرار نکرده بود حتما کار به کشتار آنها هم میکشید. البته همه مخالفان خود را نیز کشت. فرق رضا با استالین این بود که رضا حزب نداشت . چون حزب نداشت طبعا دامنه قتل عام حزبی هم نمیتوانست داشته باشد که مانند استالین تمام اعضای یک حزب عظیم را به قتل برساند.
«آزادی»
stalin
stephen kotkin
«آمار باورنکردنی ترور در اوج آن و دوسال 1936 تا 1938 روزی هزار اعدام و 2200 دستگیری بود. محاکمه ها اغلب بیش از ده دقیقه طول نمیکشید و از وکیل مدافع و حتی دادستان خبری نبود و فقط سه عضو NKVD قاضی و دادستان و وکیل بودند. احکام اعدام بلافاصله پس از محاکمه اجرا میشد. جناب استالین روند دستگیری و محاکمه و اعدام را هم صنعتی و سوسیالیستی و مطابق اهداف برنامه پنج ساله کرده بود.»
«اگر کسی گرفتار میشد بلافاصله پس از چندروز همه دوستان و اعضای خانواده و همکارانش نیز به همین جرم که دوست و همکار و عضو خانواده اش بودند دستگیر میشدند و بسیار شانس می آوردند اگر فقط به مجازاتهای پنج تا ده سال کار اجباری درگولاگ محکوم میشدند(این مجازاتها کمترین مجازاتهای ممکن در این دادگاهها بود).»